نظرها و اعتراف ها (فصلنامه شماره 12)

نظــرها و اعتراف ها

امام خمینی :

ابن عربی می‏گوید: پیغمبـر از دنیا رفـت و جانشینی برای خود معین نکرد.

و امام خمینی در جوابابن عربی می‏فرماید: و هذا من اقبح القبایح.

متن جواب امام خمینی به ابن عربی:

خلافت ظاهری و منصب الـهی [یعنی جانشیـنی رسول الله و زمامداری امت که از منـاصب الـهی است] امـری اسـت کـه بـر مـردم پـوشیـده و مخفی است و این باید با نـص و تعییـن آن از جانـب وحـی اظـهار شود زیرا امر خلافت از اعظم فرائض است بـرای رسـول‏ الله(صلی الله علیه و آله و سلم) و تضییع این امر خطیر موجب تشتت امر خلافت و مختل شدن اساس نبوت و اضمحلال آثار شریعت می‏شود و این از قبیح ترین قبائح است که هیچکس حاضر نیست چنین کاری را به انسانهای معمولی نسبت بدهد چه رسد به پیغمبر مکرّم و رسول معظم.(1)

پروفسور عبدالجواد فلاطوری :

پایه ‏هایی که اساس فلسفه ‏ی صدرالمتألهین بر آن بوده است الآن فرو ریخته است.

آیـا اصلاً مایه‏ی خـجالـت نیست که ما بیاییم استـحکام آیات قرآن را با اسـتنـاد بـه اقـوال فیلسوفان تأیید کنیم؟!(2)

علامه محمد تقی جعفری :

مکتب وحدت(وجود و وحدت) موجود، با روش انبیاء و سفراء حقیقی مبدأ اعلی تقریباً دو جاده‏ی مخالف بـوده و به همدیگر مربوط نیستند، زیـرا انبیاء همگی و دائماً بر خدای واحد، ماوراء سنخ این موجـودات مادی و صـوری تبلیغ و دعوت کردند و معبود را غیر از عابد تشخیص و خالق را غیر از مخلوق بیان کرده ‏اند. (3)

علامه محقق آیت الله حاج سید جعفر سیدان:

یکی از موارد در مسئله معاد این است که آخوند ملاصدرا در اسفار اصرار دارد بر اینکه عذاب برای خالدین در جهنم عذب و گوارا می‏گردد، و چون مبانی و افکار ساخته و پرداخته ایشان و امثال ایشان در نفوسشان رسوخ کرده و برای خود مبنایی اخذ کرده ‏اند و بر اثر شـبهاتی به مطـالبی انس گرفته‏ اند ، با این که مسئله عذاب و رنج و گرفتاری شدید و شکنجه‏های گوناگون برای خـالدین در نار (معاندین با حضرت حق) از قطعیات قرآن و حدیث است. با این حال گفته‏ اند که خالدین در جهنم از آتش و دیگر وسیله‏های گرفتاری در دوزخ نه تنها رنج نمی‏برند بلکه بسیار خوش و خشنود و در لذت کامل بسر می‏برند.

ملاصدرا در ادلّه خود به عنوان تأیید مطلب، از ابن عربی نقل می‏کند:

(فهم یتلذذون بما هم فیه من نار و زمهریر و ما فیها من لدغ الحیات و العقارب كما یلتذ أهل الجنه بالظلال و النور و لثم الحسان من الحور)

عرفان چیست و عارف کیست؟

حضرت آیت الله العظمی سیستانی :

عرفان شناخت خداوند است و عرفان واقعی آن است که انبیاء و ائمه(علیهم السلام) پرچمدار آن بودند و مردم را به سوی آن هدایت می کردند و اما مدعیان عرفان که در مقابل آنها [انبیاء و ائمه(علیهم السلام )] مکتبی بنا نهاده‏اند(4) پیروان باطل هستند و باید با آنها مبارزه شود.

حضرت آیت الله العظمی بهج

مهم عمل به وظایف شرعیه است ، عمل به دستورات آسمانی عرفان واقعی را بر انسان می‏نمایاند و به جایی می‏رسد که می‏گوید: ما اَعبُدُ ربّا لَم اَرَه، عرفان حقیقی از التزام کامل به تمامی دستورات شرع مقدس که اهم دستورات آن ترک معصیت در اعتقاد و عمل است، حاصل می‏گردد و منحصر به شخص مخصوصی نیست، بلکه برای همه می‏باشد و این التزام به عقیده و عمل باید در همه باشد تا نتیجه دهد آن هم به مراتب.(5)

مناظرات و مکاتبات، 153

تحریم فلسفه و عرفان از جانب آیت الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی

مرحوم سیّد ابوالحسن اصفهانی، سیّد حسن مسقطی راکه درس فلسفه و عرفان می‏داد از نجف بیرون کرد و تدریس فلسفه و عرفان را تحریم کرد.

آقای عربشاهی در کتاب نقدی قویم بر کج راهه‏ای به نام صراط مستقیم چنین می‏نویسد:

اخیراً به کتاب ((صراط مستقیم)) برخورد کردم و با خواندن آن بسیار متأثر گشتم زیرا جمعی از شاگردان ایشان [سید محمد حسین طهرانی] را که تظاهر به اخلاق می‏نمودند و در عمل و نوشتار، فاقد آن دیدم همان گونه که از خود ایشان (حجة الاسلام طهرانی) در کتاب روح مجرد نسبت به بعضی از بزرگان مانند آیت الله العظمی سیّد ابوالحسن اصفهانی جسارت شده است.

در صفحه‏ ی 102 روح مجرّد نسبت به سیّد حسن مسقطی می‏نویسد:

وی در صحن مطهر امیر المؤمنین (علیه السلام) در نجف می نشست و طلّاب را درس حکمت و عرفان می‏داد و چنان شور و هیجانی برپا نموده بود که با دروس متین و استوار خود، روح توحید و خلوص و طهارت را در طلّاب می‏دمید و آنان را از دنیا اعراض داده و به سوی عقبی و عالم حق سوق می‏داد.

اطرافیان مرحوم آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی به ایشان رساندند که اگر او به دروس خود ادامه دهد حوزه‏ ی علمیّه را منقلب به حوزه‏ی توحیدی می‏نماید و همه‏ ی طلّاب را به عالم ربوبی حق، و به حق عبودیت خود می‏رساند. لهذا او تدریس علم حکمت و عرفان را در نجف تحریم کرد و به آقا سید حسن هم امر کرد تا به مسقط برود … (6)

[آری مرحوم سید، مرجع علی الاطلاق شیعه و زعیم حوزه‏ ی علمیّه‏ ی نجف که دهر مانند آن را کم دیده و در توسلات و تعبدات کم نظیر بود به خاطر ترویج تصوف و عقایدی که آن را مغایر با اسلام می‏دانست از ادامه‏ ی درس وی (مسقطی)، جلوگیری نموده و دستور خروج وی را از حوزه‏ ی علمیّه‏ ی نجف صادر کرد.

اما متأسفانه این گونه تفسیر می‏شود که حوزه‏ی علمیّه ‏ی نجف را نستجیر بالله از توحیدی شدن بازداشته و به سوی دنیا سوق داده است. اخیراً کتابی در احوالات و کمالات عرفانی سید حسن مسقطی نوشته شده و در آن کتاب تصریح شده که سلسله طریقتی ایشان به معروف کرخی (از مشاهیر صوفیه‏ ی اهل سنت) می‏رسد.

البته ناگفته نماند بنده جهت اطمینان از این نکته نزد پسر سید هاشم حدّاد حضور یافتم و طیّ صحبتی با ایشان، پسر سید هاشم چنین گفت: سید ابوالحسن باید در روز قیامت پاسخ گو باشد که چرا سید حسن مسقطی را از نجف اخراج کرد؟

مرحوم سید ابوالحسن مورد عنایت خاصّ امام زمان(عج) بود و مکرر خدمت حضرت مشرف شده بود که در میان معاصرین کمتر کسی به مانندش یافت می‏شود.

[برای اطلاع بیشتر به کتب سراج المعانی، زندگی جاویدان و گلشن ابرار جلد 1 در احوالات مرحوم سید مراجعه بفرمایید.]

نقدی قویم بر کج راهه‏ای به نام صراط مستقیم، صفحه 2

ابن عربی و عصمت عمر

آیت الله حاج شیخ حسن صافی اصفهانی (ره):

ابن عربی در همین کتاب [مسامرة الابرار] ابوبکر و عمر و عثمـان و علی (علیه السلام ) و حسن(علیه السلام) و معاویه‏ بن‏ یزید و عمر‏بن‏ عبد العزیز و متوکل را از اقطابی دانسته که دارای خلافت ظاهری و باطنی هر دو بوده ‏اند و در همان کتاب می‏گوید ریشه ‏ی گمراهی‏ها از شیعه است و نیز تصریح می‏کند که عمر معصوم بوده است.

ابن عربی و عصمت عمر :

ابن عربی برای عمربن خطاب مقام ویژه‏ای از تقوا قائل شده است و آن را منشأ عصمت وی می‏داند؛ در فتوحات می‏گوید: لهذا قال(صلی الله علیه و آله و سلم) فی عمر بن الخطاب (حین) یذکر ما أعطاه الله من القوّة:

یا عمر ما لقیک الشیطان فی فجّ الاّ سلک فجّاً غیر فجّک فدلّ علی عصمته بشهادة المعصوم و قد علمنا ان الشّیطان ما یسلک قط بنا الاّ الی الباطل و هو غیر فجّ عمر بن الخطاب فما کان عمر یسلک الاّ الی فجاج الحق بالنص فکان ممن لا تأخذه فی الله لومة لائم فی جمیع مسالکه.

… به همین جهت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) هنگامی که نیرویی را که خدا به عمربن خطاب داده است به یاد آورد درباره او فرمود: ای عمر! شیطان تو را در راهی ملاقات نمی‏کند مگر این که راه دیگری غیر از راه تو را می‏پیماید. این حدیث دلالت دارد که به شهادت معصوم (پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم )) عمر معصوم است. زیرا ما میدانیم که شیطان هیچ‏گاه ما را به راهی نمی‏برد مگر راه باطل و آن راه غیر از راه عمر است، پس عمر به دلالت این نص، راه‏های حق را می‏پیماید پس او از کسانی است که در تمام روش‏هایش در راه خدا، از سرزنش هیچ سرزنش کننده‏ای نمی ‏هراسد.(7)

ارزش کلمات عرفا تا به کجا می رسد؟

سید جلال آشتیانی:

کلمات عُرفا [عظمای از متصوفه اسلامی مثل محـی‏الدین و صـدرالدین قونوی و جمال الدین کاشی و قیصری و عزالدین کاشی] در اسرار راجعه به مبدء و معاد، دلپذیرتر ازمبانی کلمات حکماء و طریقه‏ی انبیاء عظام وائمه‏ی کرام است.(8)

ابن عربی در فضائل ابی بکر چنین می گوید :

یدخل العبد فی عبادته من ایّ ابواب الجنّة و إن شاء من الابواب کلها فی ضمن الواحد الفرد کَابی بکر الصدیق دخل منها کلها فی یوم واد.(9)

یعنی عبد در عبادت خودش داخل بهشت می‏شود از هر یک از درهای بهشت و اگر بخواهد وارد بهشت می‏شود از همه‏ی درهای آن در ضمن فرد واحد {یعنی در آنِ واحد} مثل ابوبکر صدیق که داخل در بهشت شد از همه‏ی درهای بهشت در یک روز {مراد در آن واحد}

ابن عربی در جای دیگر در فضائل ابوبکر چنین می‏گوید: ما سمعت عن احدٍ نبه علی هذا المقام الا عن ابی بکر الصدیق رضی الله عنه فی حین واحد من جمیع الابواب الجنة الثمانیة.(10)

جلال الدین مولوی :

مولوی فضائل اهل بیت(علیهم السلام) را به حساب ابوبکر و عمر و عثمان می‏آورد.

حدیث: ((مثل اهل بیتی كمثل سفینة نوح من تمسّك بها نجی و من تخلف عنها غرق))(11)را چنین تحریف می کند!

بهر این فرمود پیغـمبـر که مـن       همچو کـشــتیم به طـوفان زمن

ما و اصحابیم چون کشتی نوح           هرکه دست اندر زند یابد فتوح(12)

آیت الله سید علی قاضی(ره) :

در فلسفه از دین خبری نیست.

آیت الله حاج شیخ جواد کربلایی

کتاب عرفان متعالی صفحه 34

—————————————

پی نوشت ها:

1- تعلیقات بر شرح فصوص الحکم صفحه 196

2- کتاب فلاطوری صفحه162

3- مبدأ اعلی / 74

4- مانند ابن عربی عربی و مولوی و منصور حلاج و ملاصدرا که در هر شماره‏ای از این فصلنامه وزین به پاره‏ای از انحرافات اساسی آنها اشاره می‏شود.

5- اما عرفان واقعی از عدم التزام به دستورات شرع مقدس و اباحه‏گری و صلح کلی و تحلیل حرام و تحریم حلال و اسقاط تکالیف و شاهد بازی و حتی شراب خواری و عیاشی و … حاصل نمی‏گردد.

6- مضمون این مطلب در کتاب عطش (شرح حال مرحوم قاضی) آمده است.

7- فتوحات، ج 1، ص 200، باب الثلاثون

8- شرح مقدمه قیصری، فصوص الحکم، صفحه 74

9- فتوحات 193/7 چاپ بیروت

10- فتوحات 238/2و193/7چاپ بیروت

11- مثل اهل بیت من مثل کشتی حضرت نوح است هر کس به آن تمسّک کند نجات پیدا می کند و هر کس از آن تخلف کند غرق می شود .

12- مثنوی دفتر چهارم ص 353