اندیشه جبر در فلاسفه و عرفا
2018/04/15
نظرها و اعتراف ها (فصلنامه شماره 39-40)
2018/04/15
آشنایی با شخصیت ها
اندیشمند بزرگ معاصر حضرت علامه آیت الله حاج سید جعفر سیدان
ولادت و تحصیلات
حضرت علامه آيت الله حاج سيد جعفر سيّدان در اواخر سال 1313 شمسي در خانواده ای مذهبی و مؤمن در شهر مقدس مشهد ديده به جهان گشود. وی دوران كودكي را در دامن پر مهر مادري عفيفه و مؤمنه و در سايه پدري عطوف و مهربان گذراند و پس از فراگيري ادبيات فارسي و دروس مقدماتی در مكتب خانه، بخاطر عرق ديني والدين و علاقه شخصي وارد حوزه علميه مشهد شد.
ایشان دروس سطح حوزه را از محضر اساتيد مبرّز و برجسته آن روزگار کسب فیض کرد، ادبیات را از مرحوم اديب نيشابوري، معالم، قوانین و شرح لمعه را از آيت الله حاج ميرزا احمد مدرّس يزدي و رسائل، مکاسب و کفایه را از آيت الله حاج شيخ هاشم قزويني کسب فیض نمود.
پس از گذراندن دوره سطح به مدت هشت سال در درس خارج فقه و اصول آيت الله العظمی حاج سيد محمد هادي ميلاني شرکت کرد و دروس فلسفه و كلام (شرح منظومه سبزواری، شرح اشارات، اسفار، مشاعر، معارف و اخلاق) را از محضر آيت الله حاج شيخ مجتبي قزويني فراگرفت و در زمره شاگردان برجسته آن بزرگوار قرار گرفت.
شیوه درس آیت الله حاج شيخ مجتبي قزويني که از شاگردان برجسته آیت الله حاج میرزا مهدی اصفهانی بشمار می رود، همانند استاد خود بر پایه آموزه های مکتب اهل بیت(علیهم السلام) و نقد مبانی فلسفی بود بطوری که یافته ها و نظریات فلسفي را قبول نداشت بلكه خدشه وارد مي نمود.
آیت الله سیدان از مدافعان بزرگ جبهه فرهنگي عقائدي كشور بويژه معارف وحياني مستند به اهل بيت(علیهم السلام) و مكتب معارفي فقهاء اماميه در خراسان هستند که بسیار معروف و مشهور می باشد و آوازه ایشان به خارج مرزهاي كشور نيز رسيده و در سطح جهان مطرح می باشند.
آیت الله سیدان در خصوص مکتب تفکیک می فرماید:
مقصود از مكتب تفكيك جداسازي گفته هاي بشري از معارف وحياني و حفظ خلوص معارف و شناخت های اعتقادی مكتب اهل بيت، به دور از آميختگی با نحله ها و مكتب هاي فلسفي و عرفاني بشري است.
عموم فقهاي اماميه بر استقلال و غناي معارف وحياني اعتقاد داشته و تفكيك اين حقايق را از افكار بشري (فلسفي و عرفاني) ضروري مي دانند. بدين جهت از اين ديدگاه به «نظريه تفكيك» نام برده شده است.
اين مكتب، مكتب جديدي نيست. اين مكتب داراي واقعيتي است تاريخي كه سابقه آن به صدراسلام بلكه به بعثت رسول مكرم اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) مي رسد، زيرا پيامبر گرامي اسلام افكار پيشين فلاسفه و عرفا را كه سابقه چند صد ساله دارند تكرار نكرده و حقايق ديگري را بيان داشته اند و مسائلي كه آورده اند تنها در مورد حلال و حرام و طهارت و نجاست و بيان معاملات صحيح و باطل و دستوراتي براي زندگي (كه البته آنها هم از اهميت بسيار برخوردار است) نبوده است، بلكه مهم ترين مسأله انبياء و پيامبر گرامي اسلام تكامل بخشيدن به عقول و رشد ارواح و نفوس انساني و معارف الهيه است.
آري اسلام عزيز اين آخرين مكتب وحي عالي ترين حقايق را در مسأله خداشناسي و صفات حضرت حق و لقاءالله و معرفت ربوبي و مسائل مربوط به جهان، به بشريت عرضه داشته است و در مباحث حدوث و قدم و جبر و تفويض و اختيار، قضا و قدر، دعا و نيايش، حقيقت انسان و عقل و زندگي و عوالم قبل از اين عالم و بعد از اين عالم مطالب مهمي را ابلاغ و تبيين كرده است.
و از واضحات است كه فقهاي اماميه عموماً با تكيه به اين بيانات وحياني، و با توجه به اينكه اصل اثبات خداوند متعال و رسالت نبی مكرم اسلام با تعقل، روشن و اثبات گرديده است، مطالب مهمه اعتقادي را تعقيب كرده و به آنها متعهدند» و این شیوه مبناي سلوک عموم فقهاء و علماي اماميه است.
حضرت علامه آیت الله سیدان ساليان متمادي است كه به ترويج و تبلیغ معارف اسلامي، تدريس در مجامع علمي اعم از حوزوي و دانشگاهي (در زمینه های تفسیر، کلام و معارف) و همچنین حضور در مناظرات علمی اشتغال دارد و راهنمایي طلاب و دانشجويان را در برخی رساله ها و پايان نامه ها بر عهده داشته است.
آثار و تألیفات
ثمره تلاش هاي گسترده معظم له در عرصه تألیف، بیش از بيست و پنج كتاب و رساله از قبيل دروس اعتقادي، ميزان شناخت، جبر و اختیار، معاد، فوائد نبويه، آيات العقائد، تعلیقه بر کتاب بیان الفرقان فی توحید القرآن آیت الله حاج شیخ مجتبی قزوینی، تفكيك يا روش فقهاء اماميه، شرح خطبه 152 نهج البلاغه، متن دروس عقائدی معظم له در مدرسه آیت الله العظمی گلپایگانی قم، رساله نقداصالة الوجود، رساله نقد قاعده الواحد و … و همچنین بيش از دو هزار نوار كاست و سی دی از دروس كلام و تفسير و اخلاق مي باشد.
آیت الله سیدان از صدرنشينان منبر و خطابه و يادگارى از برخى استادان منبر روزگاران گذشته می باشد كه واجد علم و عمل و جامع گفتار و کردار بوده و خدمات ايشان در تقليد شکنى و ارائه راه «تعقل مستقل» هميشه مورد تقدير خواهد بود.
ایشان هم اکنون به تدریس تفسیر قرآن، کلام و معارف اسلامی در حوزه علمیه مشهد اشتغال دارد.
