صوفیه از دیدگاه شیعه و رهبران مذهبی ما

صوفیه از دیدگاه شیعه و رهبران مذهبی ما

***
دیدگاه امام بحق ناطق حضرت جعفر بن محمد الصادق (علیه السلام) در مورد صوفیه

« إِنَّهُمْ أَعْدَاؤُنَا فَمَنْ مَالَ فِيهِمْ فَهُوَ مِنْهُمْ وَ يُحْشَرُ مَعَهُمْ وَ سَيَكُونُ أَقْوَامٌ يَدَّعُونَ حُبَّنَا وَ يَمِيلُونَ إِلَيْهِمْ وَ يَتَشَبَّهُونَ بِهِمْ وَ يُلَقِّبُونَ أَنْفُسَهُمْ وَ يُأَوِّلُونَ أَقْوَالَهُمْ أَلَا فَمَنْ مَالَ إِلَيْهِمْ فَلَيْسَ مِنَّا وَ إِنَّا مِنْهُمْ بِرَاءٌ وَ مَنْ أَنْكَرَهُمْ وَ رَدَّ عَلَيْهِمْ كَانَ كَمَنْ جَاهَدَ الْكُفَّارَ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) »

آنها (صوفیان) دشمنان ما هستند، پس هر کس به آنان میل کند از آنان است و با آنان محشور خواهد شد و بزودی کسانی پیدا می شوند که ادعای محبت ما را می کنند و به ایشان نیز تمایل نشان می دهند و خود را به ایشان تشبیه نموده و لقب آنان را بر خود می گذارند و گفتارشان را تأویل می کنند. بدانکه هر کس به ایشان تمایل نشان دهد از ما نیست و ما از او بیزاریم و هر کس آنان را ردّ و انکار کند مانند کسی است که در حضور پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) با کفار جهاد کرده است.

سفینة البحار ۵۷/z

***

دیدگاه های مراجع تقلید و کارشناسان دین در مورد صوفیه

دیدگاه امام خمینی (قدس سره):

با مراجعه به مجموعه آثاری که از امام خمینی (قدس سره) به یادگار مانده به این نتیجه می رسیم که صوفیّه از دیدگاه ایشان انسان های بی صفا و بی وفا و خودبین هستند چنانکه می فرماید:

از صــوفیه صفـــــا نـدیـدم هــــرگــز

زین طایفــه من وفــا ندیدم هـرگز

زین مدّعیان که فاش انا الحـقّ گویند

با خــودبیـنی فنـا نـدیـدم هـــــرگز

صوفی از وصل دوست بی خبـر است

صـوفـی بی صــفا نمی خــواهــم (۱)

و در کلامی دیگر درباره ی مرشدان صوفیّه چنین می نویسد:

آن بیچاره ای که خود را مرشد و هادی خلایق می داند و در مسند دستگیری و تصـوّف قرار گرفته، حالش پست تر و غمزه اش بیشتر است.

اصطلاحات را به سرقت برده و سر و صورتی به متاع بازار خود داده، برای رواج بازار خود، فهمیده یا نفهمیده، پاره ای از اصطلاحات جاذب را به خورد عوام بیچاره داده و گمان کرده به لفظ «مجذوب علیشاه» یا «محبوب علیشاه» حال و جذبه و حبّ خدا دست دهد. (۲)

دیدگاه آیت الله العظمی حاج سیّد ابوالقاسم خوئی (قدس سره)

سؤال: معاشرت و معامله با صوفیّه و دراویش چه صورت دارد؟

پاسخ: بسمه تعالی، در صورتی که موجب فساد عقیده دینی نباشد مانعی ندارد. و الله العالم ـ [ از این جواب فساد عقیده صوفیّه کاملاً روشن می گردد.] (۳)

دیدگاه آیت الله العظمی حاج سید محمود شاهرودی(قدس سره)

معاشرت با فرقه ی صوفیه حرام است. (۴)

دیدگاه حضرت آیت الله العظمی سید محمّد هادی میلانی(قدس سره)

درباره هیچ یک از عقائد فرق آنان از شرع مقدّس تجویزی نرسیده است.(۵)

[یعنی هیچکدام از فرقه های مختلف صوفیّه قابل تبعیّت نبوده و منشأ دینی ندارند.]

دیدگاه آیت الله العظمی حاج سیّد محمّدرضا گلپایگانی(قدس سره)

روش خصوص این فرق از بدع و ضلالت است.

«و الله العالم ۴ صیام ۴۰۵ هجری»

دیدگاه آیت العظمی سیّد علی بهبهانی(قدس سره)

معظم له ضمن بحث درباره ی انحرافات صوفیّه بخصوص در مورد محی الدّین بن عربی چنین فرموده است:

نگاه کنید به کلمات محی الدّین بن عربی که از بزرگان این طایفه است و ببینید چگونه مزخرفاتی از او سرزده است و آیات را به میل خود تأویل می کند از جمله می گوید فرعون در بحر وحدت غرق شد، نه در رود نیل، و ناجی بود. بنابراین لازم می آید که حضرت کلیم (علیه السلام) اشتباه کرده باشد در دعوت فرعون، از این گونه مزخرفات بسیار دارد و هر که بخواهد اطّلاع بر مزخرفات او پیدا کند، رجوع به تألیفات او کند، وقت انسان شریف تر از این است که به تفصیل مزخرفات او بپردازد. (۶)

دیدگاه علامه امینی (قدس سره) (صاحب الغدیر)

مثنوی، مثنوی، مثنوی، این کتاب را روز قیامت خواهند آورد روز محشر… مثنوی اصل اصل الاصول؟!

والله اگر صد سال شراب بخوری خدا از اون می گذرد از این کلمه نمی گذرد. اصل اصل الاصول! حرف آورده برای خودش حرف درست کرده اصل اصل الاصول!!

اصل اصل الاصول تو همون قرآن است، قرآن بخوان گریه کن، قرآن بخوان اشک بریز، لو انزلنا هذا القرآن علی جبل، قرآن اگر به کوه ها نازل می شد پاره می شد پراکنده می شد از خشیت حق تعالی… آقا مثنوی میخواند!! برو دعای ابو حمزه بخوان برادر عزیزم. (۷)

دیدگاه آیت الله صافی گلپایگانی

صوفیّه با فرقه ها و انشعابات بسیاری که دارند، اگر چه در انحراف در یک سطح نیستند و بسا که برخیاز آنان خارج از ربقه ی اسلام شمرده نمی شوند، امّا در مجموع، منحرف اند و عقائد خاصّه ای که دارند غیر اسلامی است.

از معاشرت، مجالست، مزاوجت، و رفاقت با آنها، چون معرض خطر ضلالت، فساد عقیده و مفاسد دیگر است، جداً باید احتراز نمود حتّی اگر التزام آنها به عقائد و برنامه های غیراسلامی و انکار ضروری معلوم نباشد نیز، احتیاط شدید ترک ارتباط با آنها است. (۸)

دیدگاه آیت الله سیّد صادق روحانی

معظم له در پاسخ به این سؤال که: هرنوع تبلیغ از افکار صوفیّه و اعانت به فرقه های مختلف آنان چه حکمی دارد؟ مرقوم فرموده اند: تبلیغ افکار خلاف شرع انور از محرّمات اکیده است. (۹)

دیدگاه آیت الله سیستانی

معظم له درباره شرکت در محافل صوفیّه چنین فرموده اند:

اجتناب از حضور در مجامع آنان و دوری کردن از آنها لازم است. (۱۰)

دیدگاه آیت الله حاج شیخ علی صافی گلپایگانی (قدس سره)

سؤال: شرکت در مجالس و محافل صوفیّه و انجام اعمال و گفتن اذکار آن و حضور در خانقاه آنها چه صورت دارد؟

معظّم له در جواب فرموده اند: جایز نیست.

و درباره ی عرفان صوفیّه نیز چنین توجّه داده اند:

امّا عرفان و عارف در اصطلاح طایفه های صوفیّه، از اختراعات و ابداعات فریبنده ی آنان است و مسلمانان و مؤمنین نباید گول فریب کاری آنان را بخورند. (۱۱)

دیدگاه آیت الله مکارم شیرازی

ایشان در پاسخ به این سؤال که نظر حضرتعالی در مورد عرفائی که قائل به طریقت و وحدت وجود و موجود و حلول و اتّحاد و مهدویّت نوعیّه و صلح کلّ و ترک عبادات و اتیان محرّمات می باشند، چیست؟ با توجّه به اینکه داشتن اینگونه عقائد مستلزم انکار ضروری دین می باشند، آیا اینگونه افراد در حکم بقیه کفّارند یا خیر؟ و اگر کسی قبلاً در سلک مسلمان ها بوده ولی بعدها در اثر ارتباط با این فرقه دارای چنین عقائدی شده باشد و عقائدش را هم برای دیگران اظهار می کند، آیا چنین کسی در حکم مرتدّ است یا خیر؟

چنین مرقوم فرموده اند:

بسمه تعالی، فرق صوفیه، عموماً گرفتار انحرافاتی هستند، بعضی بیشتر و بعضی کمتر. کسی که عقائد فوق را داشته باشد مانند: حلول و اتّحاد و وحدت موجود و ترک عبادات و انکار محرّمات، تردیدی در کفر او نیست و اگر قبلاً مسلمان بوده و بعد به این عقائد پیوسته است بدون شکّ مرتّد شده است و تا آنجا که ممکن است باید در رفع شبهات آنها از طریق منطقی کوشید و اگر ممکن نشد، باید از آنها جدا شد. (۱۲)

ناصر مکارم شیرازی ـ همیشه موفّق باشید ـ ۷۷/۱/۱۵

معظم له در پاسخ به سؤال دیگری در خصوص تفکّر وحدت وجود چنین مرقوم فرموده اند:

• وحدت وجود معانی متعددی دارد، آنچه به طور قطع باطل و به عقیده ی همه ی فقها موجب خروج از اسلام است، این است که کسی معتقد باشد خداوند عین موجودات این جهان است(۱۳) و خالق و مخلوق و عابد و معبود وجود ندارد همانطور که بهشت و دوزخ عین وجود اوست و لازمه ی آن انکار بسیاری از مسلّمات دین است، هرگاه کسی ملتزم به لوازم آن بشود خارج از اسلام است و غالب فقهای معاصر ـ اعم از احیاء و اموات (رضی الله عنهم) این موضوع را پذیرفته و در حواشی عروه، به آن اشاره کرده اند. (۱۴)

همیشه موفق باشید ـ ۸۴/۳/۱۱

دیدگاه حضرت آیت الله دوزدوزانی

بسم الله الرّحمن الرّحیم، باید دانست که ریشه ی تصوّف به دوران قبل از اسلام بر می گردد. داستان عثمان بن مظعون که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) او را در مورد ترک خانه و زندگی توبیخ فرموده است، نشان می دهد که در اوائل اسلام گرایش به صوفیگری بین مردم بوده است. ابن جوزی از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل می کند که آن حضرت فرمود: رهبانیّت و ترک ازدواج و… در آئین من نیست.

در وصیّت نامه های حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به اباذر آمده است که فرمودند: ای اباذر! در آخرالزّمان طائفه ای پیدا می شوند که در تابستان و زمستان لباس پشمینه می پوشند و این عمل را برای خود فضیلتی می دانند، آنان را فرشتــگان آســمان و زمین لـــعن می کنند و…

در نکوهش این طائفه، روایات بسیاری از ائمّه معصومین رسیده است. پس باید مسلمانان مخصوصاً جوانان بیدار باشند و از تزویر و خوشرویی و حیله گری آنان، فریب نخورند و از حضور در محافلشان پرهیز نمایند و در برچیدن بساط آنان که هدفشان ستیز با خدا و رسول و تعطیل احکام و معارف حیات بخش دین مبین اسلام می باشد، فعالیّت نمایند.

یدالله دوزدوزانی ـ ۸۲/۱۱/۱۴

صوفیه و تفسیر بیان السعاده

***

دیدگاه آیت الله فاضل لنکرانی (قدس سره) 

حضرت آیت الله فاضل لنکرانی ضمن جواب به نامه ای که درباره ی جلد ۲ تفسیر بیان السّعادة صفحه ی ۴۳۷ درباره ی فِرَق مختلف صوفیّه بخصوص فرقه ی گنابادی که تفسیر متعلّق به آنان است چنین جواب فرمودند:

• آنها مضلّ هستند و تبعیّت از آنها تبعیّت از صراط شیطان است و هیچ یک از عقاید آنها که انحراف از نظر فقهای شیعه داشته باشد مورد قبول نیست.این افراد برای سوء استفاده از ساده لوحی برخی از مسلمانان، مقداری از کلمات عرفا و بزرگان را اخذ کرده و بدون فهم و درک آن، از آنها سوء استفاده می کند. (۱۵)

دیدگاه آیت الله بهجت (قدس سره)

از معظّم له درباره مطلب تفسیر بیان الّسعاده، جلد ۲ ص ۴۳۷ که متعلّق به فرقه گنابادیه است پرسش گردیده،معظم له در جواب فرموده اند:

مطالبی که در ظهر ورقه از یکی از اقطاب ضالّه نقل شده، از عبارت (و لما کان اجزاء العالم … الخ) سراسر کفر و الحاد است، پناه می بریم به خدا از انحرافاتی که با کنار گذاشتن اهل بیت پیامبر اسلام، برای فرق گوناگون پیدا شده که نتیجه ای جز دور شدن از حق و اسلام ندارد.

جوابیه ۵۵۷۰۱

[قابل توجه است که ملاسلطانعلی گنابادی در تفسیر بیان السعاده می گوید: ذَکَرپرستی و فَرج پرستی خداپرستی است. و آقای حسن زاده ی آملی در مراسم بزرگداشت سیدحیدر آملی تفسیر بیان السعاده را بهترین تفسیر عرفانی معرفی نموده و این کتاب را به مریدانش سفارش می کند. ولی آیات عظام فاضل و بهجت این کتاب را از کتب ضاله می داند.]

دیدگاه آیت الله نوری همدانی

صوفیّه که اکنون به فِرَق گوناگون منشعب شده، از زمان امام صادق (علیه السلام) مورد انتقاد امام همام قرار گرفت… تبلیغ جدایی دین از سیاست توسط پیروان این فرقه ها باعث حمایت حاکمان و مستبداناز این نوع فِرَق شده است به همین خاطر مستبدان و استکبار از انتشار و گسترش این نوع طرز فکر، جهت مطامع شیطانی خود استفاده می کنند. این افراد تنها در خانقاه خود به سر برده و در خصوص مسائل مهمّ جهان اسلام دخالتی نمی کنند… اسلام دین مبارزه و حق طلبی است و ائمه اطهار (علیهم السلام) جهاد را مهمّ می دانسته اند این در حالی است که صوفیّه کاری به مبارزه نداشته و تنها در خانقاه و به دور از مبــارزه به حیــــات خود ادامه می دهند. این مسأله باعث شده بود که حاکمان جور، تلاش کردند تا با کنار گذاشتن ائمّه اطهار (علیهم السلام) و اهمیّت دادن جهان سران این فرقه و شخصیّت سازی از آنها، اسلام کفر ستیز را منزوی کنند.

معظّم له در خصوص ساخت خانقاه به جای مسجد فرمودند این کار آنها در جهت تضعیف اسلام است و اضافه فرمودند در طول هشت سال دفاع مقدّس حتی یک نفر از فرقه ی صوفیّه وارد جنگ نشد و این گروه تنها در خانقاه به سر برده

و در جهت تضعیف اسلام کار کرده اند، سپس فرمودند: طی سالیان گذشته تصوّف با عرفان مخلوط شد و به یک نوع آن دو گروه را یکی دانستند که باید این مسئله با حساسیّت و دقّت تفکیک شود.(۱۶)

دیدگاه آیت الله علوی گرگانی

بسمه تعالی، بعضی از فرق صوفیّه مسائلی دارند که به اثبات رسیده، فرقه های خطرناکی هستند ولی بعض فِرَق دیگر هم اینگونه مسائل را ندارند، همین مقدار که در مقابل عموم مردم مسلمان برنامه های خارج از برنامه های عادی مسلمانان مانند خانقاه و برنامه آن دارند، مورد تأیید نیستند و به جوانان و مردم متدیّن و مؤمن توصیه می گردد که با این فرقه ها همکاری ننمایند، چه بسا موجب پشیمانی در دنیا و آخرت خواهد بود. (۱۷)

دیدگاه آیت الله صافی گلپایگانی

فرقه صوفیه از فرق منحرف هستند و قطب و خانقاه و عناوین دیگری شبیه این ها هیچ یک در اسلام از حضرت رسول و ائمه ی هدی (علیهم السلام) سابقه ندارد. تمامی این ها بدعت هایی است که افراد جاه طلب و شیفته ی دنیا برای جلب مردم بوجود آورده اند. معاشرت با این گروه و رفتن به خانقاه و مجالس آنان حرام است.

دیدگاه رهبر معظم انقلاب

سؤال: آیا شرکت کردن در مجالس و محافل صوفیّه و انجام اعمال و گفتن اذکار آنان حضور در خانقاه آنها، چه صورت دارد؟

پاسخ: جائز نیست و کسانی که اوامر و نواهی قرآن کریم را قبول داشته و به امامت ائمه (علیهم السلام) معتقدند، چه بهتر است که اسم جداگانه و آداب و رفتار جداگانه ای را که لازم نیست بلکه مضرّ است، کنار گذاشته و در جماعت عظیم ملّت بزرگ و مسلمان خود متسلّک باشند. (۱۸)

دیدگاه آیت الله سید محمد شاهرودی

سؤال: تصوف چیست؟ آیا پذیرفتن آن جائز است؟ آیا از علمای ما کسی به این مذهب یا منسوب به این مذهب بوده است؟

پاسخ: پذیرفتن مذهب تصوف جایز نیست. از علمای ما کسی پیرو این مذهب نیست و به هر کسی این نسبت را داده اند، درستی آن ثابت نشده است. تصوف روشنی منحرف از مسیر و خط اهل بیت (علیهم السلام) است. بلکه از برخی از متصوفین گفتار و کرداری مخالف با اعتقادات اسلامی و احکام الهی، سر زده است. شماری از روایات از ائمه (علیهم السلام) در مذمت آنهاست. حال و کارشان، حیله و ریا و خود پسندی است. (۱۹)

دیدگاه آیت الله صافی گلپایگانی

سوال: رفتن به خانقاه دراویش، جهت استماع مرثیه و سوگواری ائمه (علیهم السلام) و اقامه یفاتحه ی مردانه و زنانه با وجود مساجد و شرکت نمودن در اجتماع آنان به عنوان اعیاد و غیره و منبر رفتن در آنجا، جهت ختم فواتح و کمک به ساختمان خانقاه، جایز است یا نه؟

پاسخ: امور مذکوره، ترویج باطل است و جایز نیست. اعاذنا الله من فتن آخر الزمان .

دیدگاه آیت الله سید محمد شاهرودی

• تصوّف مسلکی است منحرف از راه اهل بیت(علیهم السلام) بلکه صادر شده است از بعضی از متصوّفین گفتار و کرداری که با معتــقدات اسلام مخـالف است و منافات دارد با احـکام الهی و روایاتی از ائمّه (علیهم السلام) در مذمّت صوفیان وارد شده است و اگرچه شأن آنان حیله و نیرنگ و ریاکاری و عُجب می باشد. (۲۰)

دیدگاه آیت الله محقّق کابلی

سؤال: آیا شرکت در مجالس و محافل صوفیّه در خانقاه و جای دیگر و گفتن اذکار و اوراد آنها جایز است؟

پاسخ معظم له: جایز نیست و علماء عوام را از شرکت در محافل آنها نهی کنند. (۲۱)

دیدگاه آیت الله مشکینی

ایشان در پاسخ به این پرسش که: «شرکت در مجالس و محافل صوفیّه و انجام اعمال و گفتن اذکار آنان و حضور در خانقاه آنها چه صورت دارد؟» فرمودند: فرقه گرایی و حرام است. (۲۲)

سؤال: حضور در خانقاه و شرکت در مجالس صوفیه و پیروی از دستور قطب و امثال آن چگونه است؟ (۲۳)

پاسخ آیت الله العظمی سید محمد رضا گلپایگانی:

امور مذکوره ترویج باطل است و جایز نیست.

پاسخ آیت الله تبریزی:

ترویج باطل جایز نیست

پاسخ آیت الله فاضل لنکرانی:

جایز نیست.

پاسخ آیت الله بهجت:

جایز نیست.

پاسخ آیت الله سیستانی:

جایز نیست.

پاسخ آیت الله مکارم شیرازی:

عموم فرق صوفیه دارای انحرافاتی هستند. از آنها و مجالس و محافلشان اجتناب کنید.

پاسخ رهبر معظم انقلاب:

موارد مختلف است و راه نجات و رستگاری پیروی از طریقه ی اهل بیت عصمت (علیهم السلام) که مراجع بزرگوار تقلید مبیّن آن هستند، می باشد.

***

دیدگاه آیت الله حاج سید صادق روحانی

سؤال: در برخی از جلسات و هیئات عزاداری برخی افراد از فرقه های انحرافی علی اللهی و حسین اللهی و صوفیه نفوذ کرده و به طور ضمنی از صوفیه و آراء و آداب آنان ترویج می نمایند و گاهی در ضمن عزاداری یا مداحی با حالت خاصی که از آداب صوفیان است سر و گردن را به حرکت در می آورند و ندای (هو) می کشند. لطفاً وظیفه مؤمنین و حکم شرکت در جلسات مذکور را بیان فرمایید.

پاسخ: امام صادق(علیه السلام) فرمودند: صوفیه از دشمنان ما می باشند.

بسمه جلت اسمائه، غلاة چند طایفه می باشند عده ای معتقدند که حضرت امیرالمؤمنین یا یکی از ائمه(علیهم السلام) خدا و رب جلیل و اینکه آن حضرت خدای مجسم می باشند و این دسته شکی نیست در کفرشان و نجاستشان.
عده ای دیگر، نسبت الوهیت به آنها نمی دهند ولی معتقدند که امور راجعه به تشریع و تکوین همه به دست امیرالمؤمنین یا یکی از ائمه(علیهم السلام) می باشد.ـ و معتقدند اَو ممیت و محی و خالق و رازق است.ـ و انبیاء گذشته را سرّاً و پیغمبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) را جهراً تایید می نماید.ـ این هم مطلبی است خلاف ضروری چون امور تکوینی و تشریعی همه به دست خدای تعالی است.
و اما صوفیه: مشایخ آنها معتقدند که دانش خود را مستقیماً از خدا دریافت می کنند و ابن عربی عربی راجع به بایزید بسطامی در مقدمه فتوحات مکیه صفحه ۳۱ چاپ دارالصادر بیروت و نیز مشایخ آنان مدعیند وحی از جانب خدا مستقیماً به آنان می شود. همان گونه که مولوی درباره بایزید می گوید که خداوند به او وحی نمود که تو قطب العارفین هستی و ابن عربی درباره بایزید معجزه قائل است و غیر از این ها از کلمات کفرآمیز و لذا در روایت صحیحه از امام صادق(علیه السلام) نقل شده صوفیه از دشمنان ما می باشند و کسی که میل به آنها کند از آنها است و با آنها محشور می شود. و کسی که آنها را رد کند مانند کسی است که جهاد با کفار نموده بین یدی رسول الله(صلی الله علیه و آله و سلم).

۸ شهر رمضان ۱۴۳۱ ـ الروحانی

پاسخ آیت الله العظمی دوزدوزانی:

بسمه تعالی؛ حاضر شدن در همچو مجالسی جایز نیست و باید جلوی اینها گرفته شود.

۸۹/۶/۲

پاسخ آیت الله العظمی سید کاظم حسینی حائری:

بسمه تعالی؛ فرقه صوفیه از فرق ضاله می باشد و همکاری با آنان جایز نیست.

۱۲ رمضان ۱۴۳۱

***

زیارت قبور اهل تصوف و شرکت در جلسات آنها

محضر مبارک حضرت آیت الله محمدی

لطفا به سؤالات زیر پاسخ فرمائید.

سؤال: نظر حضرتعالی در مورد تصوف و شرکت در مجالس آنها و ترویج مرام و عقاید آنها چیست؟

جواب: ترویج عقاید صوفیه حرام است و شرکت در جلسات آنها و استفاده از درمانگاه های منسوب به آنها و خوردن از غذای آنها در صورتی که باعث تقویت آنها شود حرام است. البته شرکت در جلسات برای کسانی که متخصص هستند برای نقد آنها اشکال ندارد.

سؤال: حکم زیارت قبور اهل تصوف من جمله مولوی و امثال ذلک چیست؟

جواب: جایز نیست در صورت مسافت شرعی احتیاط آن است که نماز را شکسته و تمام بجای آورد و بعید نیست که تمام باشد.

سؤال: حکم هزینه بیت المال برای سفر به زیارت قبور اهل تصوف من جمله مولوی چیست؟

جواب: جایز نیست و موجب ضمان می باشد.

امام خمینی از کتب فلسفه و عرفان به دام ابلیس تعبیر می کند:

اسفار اربعه با طول و عرضش از سفر به سوى دوست بازم داشت نه از فتوحات فتحى حاصل و نه از فُصوص الحِکَم حکمتى دست داد، چه رسد به غیر آنها که خود داستان غم انگیز دارد… پس از این پیربینوا بشنو که این بار را به دوش دارد و زیر آن خم شده است، به این اصطلاحات [فلسفه و عرفان] که دام بزرگ ابلیس است بسنده مکن و در جستجوى او ـ جلّ و علا ـ باش. (۲۴)

آیت الله سیستانی:

بر همگان است که در احوالات پیشینیان تأمل نمایند تا به دام این گونهافراد جاهل و نادان نیفتند

بدون شک بر مؤمنین واجب است که به امر تزکیه و تهذیب نفس از رذایل اخلاقی و صفات مذموم و تحلیه آن به مکارم اخلاق و صفات حمیده برای اطاعت خداوند تبارک و تعالی و دوری از معصیت اقدام نمایند و تنها راه آن دستوراتی است که در قرآن کریم و سنت شریفه آمده است از جمله: یاد مرگ و فنای دنیا و مراحل آخرت مانند برزخ و خروج از قبر و حشر و حساب و کتاب و عرضه شدن اعمال انسان بر خداوند تبارک و تعالی و همچنین تفکر به زیبایی های بهشت و نعمت های آن و عذاب های جهنم و آثار و اعمال انسان در آخرت است.

این امور انسان را در راه تقوای الهی و اطاعت خداوند تبارک و تعالی و دوری از گناهان و غضب الهی مساعدت می نماید همانطور که انبیا و اوصیای الهی(علیهم السلام) به این مسائل تذکر داده و علمای ربانی نسل اندر نسل به این امور عمل نموده اند واین راه واضح و روشنی است که هیچ نقطه پنهانی در آن نیست.

مقدار و اندازه تدین و تقرب فرد به خداوند تبارک و تعالی از هماهنگی و تطابق اعمال و رفتار او با این دستورات سنجیده می شود.

معیار شناخت افراد حق و حقیقت است و هرکس معیار شناخت حق و حقیقت را افراد بداند دچار فتنه گشته و از راه راست منحرف خواهد شد.

حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) مؤمنان را از گرفتاری در دام جاهلان و نادانان و پیروان هوای نفس که خویش را از علما می پندارند و گروهی از افراد را دور خود جمــع می نـــمایند بر حــذر داشته و می فرمایند:

همانا آغاز پديد آمدن فتنه ها، پيروى خواهش هاى نفسانى است و نوآورى در حكمهاى آسمانى. نوآوري هايى كه كتاب خدا آن را نمى پذيرد و گروهى از گروه ديگر يارى خواهد تا برخلاف دين خدا، اجراى آن را به عهده گيرد. پس اگر باطل با حق درنياميزد، حقيقت جو آن را شناسد و داند، و اگر حق به باطل پوشيده نگردد، دشمنان را مجال طعنه زدن نماند. ليكن اندكى از اين و آن گيرند، تابه هم درآميزد و شيطان فرصت يابد و حيلت برانگيزد تا بر دوستان خود چيره شود و از راهشان به دربرد. اما آن را كه لطف حق دريافته باشد، نجات يابد و راه حق را به سر برد.

از نشانه های اهل ادعاهای باطل مبالغه آنان در تزکیه نفس بر خلاف دستورات الهی و تشویق دیگران برای غلو در آنان و ادعای عدم احتیاج به راهای متداول فقها در استنباط احکام شرعی و ادعای احاطه به احکام و ملاکات آنها از طریق امور باطنی و تصدی آفتا بدون حصول اهلیت لازم و سوءاستفاده از مبتدئین در تحصیل علوم دینی است.
آنان هرکس را که بر طریقت خودشان باشد تعظیم نموده ولی نهایت تهمت و افترا و بدگویی را در مورد افراد جدا شده از جمع خویش ابراز می دارند.

اعتماد برخواب ها و ادعای مکاشفات و مشاهدات در حالات معنوی خاص و پوشیدن لباس های غیر متعارف از دیگر نشانه های آنان است. این افراد با تمسک به بعضی روایــــات اقـــدام به چنین اعمالی می کنند در حالی که از ملاحظه جوانب ثانوی مورد عنایت فقها در مانند این امور غفلت دارند.

از دیگر علامات اینان بدعت در دین و توصیه به انجام ریاضات خاصی است که هیچ مدرک معتبری از اقوال و افعال انبیاء و اولیاء ندارد. این افراد در ادعاهای خویش به اموری استناد می کنند که در هیچ یک از منابع معتبره وجود ندارد و قاعده تسامح در ادله سنن را دست مایه خویش قرار می دهند.

تأثیر پذیری آنان از ادیان و ملل دیگر و تساهل در احکام موسیقی و غنا و اختلاط زن و مرد و اعتماد بر منابع مالی نامعلوم و ارتباطات پنهانی مشکوک آنان با دیگران نیز از دیگر نشانه های این افراد است و فی الجمله احوال این افراد بر مؤمنین هوشیار مخفی نیست. توصیه ما به عامه مومنین (وفقهم الله تعالی لمراضیه) عدم تأثیر پذیری زود هنگام از این گونه ادعاها است.

به درستی که هرکس امام هادی خویش را تبعیت کند به سوی بهشت برین رهنمون گشته و هرکس از گمراهان تبعیت کند به سوی عذاب جهنم خواهد رفت. پس بر همگان است که در احوالات پیشینیان که افراد زیادی از آنان به علت پیروی از افراد مذکور به انحراف کشیده شدند تأمل نمایند تا به دام این گونه افراد جاهل و نادان نیفتند.

از خداوند تبارک و تعالی خواستارم که همگان را از تبعیت اهل بدعت و هواهای نفسانی حفظ نماید و آنان را به عمل به احکام شرع حنیف از راه تبعیت سیره علمای ربانی موفق گرداند. انه ولی التوفیق.

والسلام علیکم وعلی جمیع اخواننا المومنین ورحمت الله وبرکاته علی الحسینی السیستانی(۲۵)

دیدگاه استاد محقق حجّت الاسلام علی دوانی

اگر شخص با انصاف و با اراده ای کتاب «تذکرة الاولیاء» عطّار نیشابوری یا «نفخات الانس» جامی یا «گلشن راز» عبدالرّزاق کاشی، و یا «اسرار التّوحید» ابوسعید ابوالخیر را که جزو اسناد و منابع قدیمی و پرارزش تمام فرقه های صوفیّه است، مطالعه کند، خواهد دانست که صوفیّه فرسنگ ها با اسلام و مسلمانان فاصله دارند و دنیائی غیر از دنیای اسلام دارند، دروغ های شاخدار، جعلیّات، کفریّات، معجزات و کرامات ساختگی که برای مشایخ صوفیّه امثال، بایزید بسطامی، جنید بغدادی، منصور حلاّج و حسن بصری، سری سقطی، معروف کرخی، سفیان ثوری، شقیق بلخی، ابراهیم ادهم، داود طائی و رابعه عدویّه، و دیگران نقل کرده اند، برای هیچ پیغمبر اولوالعزم و امام معصومی در تمام کتب سنّی و شیعه نیامده است، با این وصف خود را مسلمان و شیعه مذهب و پیرو اهل بیت پیغمبر می دانند و دیگر نمی دانند مادام که این عقائد و اعمال و گفتار را داشته باشند و پیروان مشایخ و پیران گمراه و بدعت گذاران سودجو و حیله گر باشند فرسنگ ها با ائمّه طاهرین و آئین تشیّع فاصله دارند.

آنچه آنها در کتاب های خود برای توفیق طریقت با شریعت و ارتباط مشایخ خود با اصحاب ائمّه یا علمای مذهب شیعه نوشته اند، فاقد ارزش است و به کلّی از درجه اعتبار ساقط می باشد…

شکّی نیست که مشایخ صوفیّه، اگر دانشی هم داشته اند، از پاسداران شریعت و علمای دینی در مدارس گرفته، سپس که بر اثر طبع سرکش و نفس هواپرست به طرف خانقاه و بی بند و باری کشانده شدند، در لباس «طریقت» به مشتریان دیگر فروختند، وگرنه همه می دانند که در خانقاه خبری نیست، نه علمی و دانشی، نه درسی و بحثی، نه حلالی و نه حرامی و نه حساب و نه کتابی. (۲۶)

***

تذکر۱: شیخ داود صمدی مانند دیگر مدافعان افراطی فلسفه و عرفان، بارها به فقهاء شیعه توهین کرده است از جمله این که گفته بود:

«مرجعی که در رساله اش وحدت شخصیه وجود را ردّ کرده جاهل و عوام علماء و به یک الاغ هم نمی ارزد» و این توهین به امام خمینی و رهبر انقلاب و سایر فقهاست.

تذکر۲: صمدی آملی نیز گفته بود یزید و قاتلان امام حسین(علیه السلام) زودتر از ما به بهشت می روند و ما باید از شمر تشکر کنیم. [که امام حسین را کشت.]

فتاوای مراجع تقلید شیعه را در این مورد در فصلنامه ی نورالصادق(علیه السلام) ۲۲ / ۱۸۳ ملاحظه نمایید.

تذکر۳: رهبر انقلاب و مراجع تقلید شرکت در مجالس صمدی آملی را تحریم کرده اند، به نورالصادق(علیه السلام) ۱۹۴/۲۱ مراجعه نمایید.

تذکر ۴: حسن زاده ی آملی نیز از شیخ داود صمدی برائت جست و اعلامیه ای به شرح زیر منتشر کرد:

اعلامیه حسن زاده آملی بر ضدّ عقاید صمدی آملی

بسم الله الرحمن الرحیم

این متمسک به ذیل ولایت امام امیرالمومنین علی بن ابی طالب و حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا و اولاد طاهرینشان(علیه السلام) با اعلام برائت و بیزاری از قاطبه دشمنان، معاندان و غاصبان حقوق حقه اهل بیت عصمت و طهارت صلوات الله علیهم اجمعین معروض می دارد:

شنیده ام برخی از کسانی که در درس و بحث های حقیر حضور پیدا کرده اند، بر اثر عدم تلقی صحیح مطالب و خلط مباحث برداشت های ناصحیح خود را که مخالف با حقایق دین مبین اسلام و اقتضائات تولی و تبری است من جمله در تعریف بهشتیان به من نسبت داده اند، از این روی صریحاً اعلام می کنم این گونه نسبت ها به حقیر ربطی نداشته و ندارد.

و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته

حسن حسن زاده آملی، ۲۰ جمادی الثانی ۱۴۳۳ مطابق با ۱۳۹۱/۲/۲۲

*متذکر می شود که این اعلامیه ساعت ۸ صبح ۱۳۹۱/۲/۲۲ به دفتر مرکزی فصلنامه ی نورالصادق فکس شد.

————————————-

پی نوشت ها:

۱ـ دیوان امام خمینی

۲ ـ تحقیقی در تصوف و عرفان / ۳۰۷

۳ـ تحقیقی در تصوف و عرفان/ ۳۰۹

۴ـ در خانقاه بیدخت چه می گذرد؟/۱۲۲

۵ـ نقل از کتاب صدو ده پرسش/ ۳۰۲ و ۳۰۳، چاپ انتشارات دار التّبلیغ اسلامی مشهد.

۶ـ شرح حال، آثار و افکار آیت الله بهبهانی/ ۱۶۳ و ۱۳۶۴٫

۷ـ فایل صوتی در سایت دارالصادق (علیه السلام) موجود است.

۸ـ معارف دین ۱/ ۳۵۰٫

۹ـ تحقیقی در تصوف و عرفان/ ۳۱۶

۱۰ـ تحقیقی در تصوف و عرفان / ۳۱۴

۱۱ـ سیری کوتاه در مرام صوفی گری.

۱۲ـ نقل از استفتاء شماره ۱۷۲۰۶ بخش نامه ها و استفتائات. به نقل از تحقیقی در تصوف و عرفان/۳۰۹

۱۳ـ مانند ابن عربی که گفت: سبحان من اظهر الاشیاء و هو عینها. و حسن زاده آملی که می گوید: آنچه در دار وجود است وجوب است و بحث از امکان برای سرگرمی است. و ملاصدرا که می گوید: «لیس فی الداره غیره دیار» یا مانند آن کسی که می گوید «انسان چیزی جز وجود مجازی نیست.»

نعمت الله ولی: در مرتبه ای ساجد، در مرتبه ای مسجود در مرتبه ی عابد، در مرتبـه ای معبــود

شمس تبریزی:

هر لحظه به شکلی بت عیار در آمد             دل برد و نهان شد
هـر دم به لباس دگری یـار برآمـد               گه پیر و جوان شد

(دیوان شمس)

۱۴ـ تحقیقی در تصوف و عرفان/۳۱۱

۱۵ـ سیری کوتاه در افکار و اقوال/ ۲۱۶

۱۶ـ یالثارات، چهارشنبه ۳ اسفند ۸۴، برابر ۲۳ محرم الحرام ۱۴۲۷/۲٫

۱۷ـ استفتائیه شماره ۵۵۳۴ مورّخه ی۱۳۸۲/۱۱/۱۷ بخش استفتائات

۱۸ـ سیری کوتاه در مرام صوفی گری /۲۲۴٫ به نقل از تحقیقی در تصوف و عرفان/ ۳۲۲

۱۹ـ پاسخ به پرسش های اعتقادی/۱۶۲

۲۰ـ اجوبه المسائل الاعتقادیّه/ ۱۱۸٫ به نقل از تحقیقی در تصوف و عرفان /۳۰۸

۲۱ـ استفتائات جدید/ ۳۶۳ و ۳۶۴، چاپ قم. به نقل از تحقیقی در تصوف و عرفان/۳۱۶

۲۲ـ تحقیقی در تصوف و عرفان/۳۱۶

۲۳ـ مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید۱۰۱/۳ و ۱۰۲

۲۵ـ صحیفه ی نور ۳۸۰/۲۲ آذرماه ۱۳۶۵

۲۶ـ هفته نامه افق حوزه، ۱۳۹۱/۱/۳۱، ص ۹

۲۷ـ مقدّمه کتاب مهدی موعود/ ۱۳۸ و ۱۳۹، چاپ دار الکتب الاسلامیّه تهران.