فضيلت ماه رجب

فضيلت ماه رجب
آيت الله حاج شيخ حسن صافي اصفهاني(ره)

ماه رجب ماهي است براي رسيدن به خواسته‌ها و حاجات. قبل از اسلام هم، در زمان جاهليّت، ماه رجب را خيلي مهم می شمردند و منتظر بودند با آمدن ماه رجب کارهايشان سرو سامان پيدا کند و نابسامانی هايشان بر طرف شود. اين مطلب هم معروف و از مسلمات است که در شب مبعث ـ که در همين ماه رجب است ـ از سال‌هاي قديم در مشهد مقدس، نجف، حرم مطهر امام علي(عليه‌السلام)، حاجتمندان و افراد شل و کور و عاجز و کساني که امراض مزمن داشتند، می آمدند و شب تا صبح می ماندند و شفاء می گرفتند و می رفتند. اين از قديم بوده، حالا هم هست. در زمان ما نيز، مي‌شنيديم و می ديديم که بعضي شفاء مي‌گرفتند.

ماه‌هاي حرام

غرض اين که ماه رجب ماه حرام است؛« الشّهر الحُرُم » هم هست.ماه‌های حرام چهارتاست که يکي از آن‌ها ماه رجب است. ماه رجب، ماه عظيمي است. ماه حرام يعنی ماه محترم. اين ماه پيش خدا محترم است،مثل مکّه‌ی معظّمه که به دليل اين‌ که مکان محترمی است به آن حرم می گويند.ماه رجب هم دارای احترام است: «في البلد الحرام و الشهر الحرام»؛ يعني آن بلد ـ مکّه‌ی معظّمه ـ بلد محترمی است. و اين ماه ـ ماه رجب ـ هم ماه محترمی است، آن مکان است و اين زمان.

در زمان جاهليّت حتي کفّار قريش هم براي ماه‌های حرام و مخصوصاً ماه رجب احترام قائل بودند. در اين ماه‌ها جنگ موقوف بود. آن‌ها با آن همه خونريزی که داشتند در ماه‌های حرام آرام می شدند، و رعايت احترام اين ماه را می کردند.
مزايايی براي عبادت در اين ماه هست. به اين ماه «شهر الله» هم می گويند، ماه رمضان هم همين‌طور. همه‌ی ماه‌ها شهر الله است، اين ماه هم همين‌طور.

فضيلت شب‌هاي ماه رجب

بر حسب حديثي که از رسول خدا نقل شده ملکي به نام «داعي» هست که در تمام شب‌های ماه رجب در آسمان هفتم ندا می کند و انسان‌ها را به کار خير دعوت می نمايد: عن النبّي(صلي‌الله عليه‌ وآله و سلم) انه قال:« ان الله تعالي نصب في السماء السّابعة ملکا يقال له الداعي»(1) ؛ ملکی در آسمان هفتم هست که خدا او را مأمور کرده و به او «داعي» گفته مي‌شود.وجه تسميه‌اش هم اين است که مرتباً انسانها را به خير دعوت می کند.

«فاذا دخل شهر رجب ينادي ذلک الملک کل ليلة منه الي الصباح طوبي للذاکرين! طوبي للطائعين!»؛

وقتي ماه رجب داخل مي‌شود، در تمام شب‌هاي ماه رجب تا صبح ندا مي‌دهد و اين جملات را می گويد:خوشا به حال آن‌هايي که به ياد خدا هستند!خوشا به حال آن‌هايي که اطاعت خدا را می کنند!

آن ملک مي‌گويد: «ويقول الله تعالی: انا جليس من جالسني و مطيع من اطاعني »؛

خداي متعال مي‌فرمايد: هر کس با من مجالست کند من جليس و هم‌ نشين او هستم و هر کس من را اطاعت نمايد من هم او را اطاعت مي‌کنم؛ يعني اگر هرچه من گفتم ، او عمل کند، هرگاه او از من چيزي بخواهد من هم به او مي‌دهم.

«و غافر من استغفرني»؛ هر کس از من طلب آمرزش نمايد او را مي‌بخشم.

توجه داشته باشيد که در همه‌ي شب‌هاي ماه رجب تا صبح اين جملات را مي‌گويد.

«من استغفرني»؛ يعنی هر کس ـ بدون استثناء ـ از من طلب آمرزش کند، من او را مي‌آمرزم.

«الشهر شهري و العبد عبدي»؛ خدا مي‌فرمايد: ماه، ماه من است و بنده هم بنده‌ي من.

« والرحمه رحمتي»؛ رحمت‌هایی هم که در اين شهر به بندگانم مي‌رسد رحمت‌های خود من است.

ريزش رحمت در ماه رجب

يکي از اسم‌هاي ماه رجب «اصبّ» است. صبّ به معني ريزش است. از بس رحمت الهي در اين ماه ريزش مي‌کند آن را «اصبّ» گفته‌اند.

« فمن دعاني في هذا الشهر اجبته و من سألني اعطيته» (2) ؛ هر کس در اين ماه دعا کند دعايش را اجابت مي‌کنم و هرچه از من بخواهد به او مي‌دهم.

«و من استهداني هديته»، اين جمله خيلي مهم است، يعني هرکس از من طلب هدايت بکند و از من بخواهد که من او را به راه راست هدايتش بکنم، به راه خودم و به راه انبياء و اولياي خودم هدايتش کنم، مي‌کنم.

« وجعلت هذا الشهر حبلا بيني و بين عبادي»؛ اين ماه را رشته‌اي بين خودم و بنده‌هايم قرار داده‌ام.

« فمن اعتصم به وصل الي»؛ هر کس به اين ريسمان ـ ماه رجب ـ چنگ زند و در اين ماه به وظايفش عمل کند به مقام قرب من خواهد رسيد.

اهميت استغفار در ماه رجب

يکي از چيزهايي که در اين ماه خيلي مهم است، استغفار است که البته کتاب‌هاي ادعيه مثل زادالمعاد و مفاتيح و امثال اين‌ها انواع استغفار را نقل کرده‌اند. استغفار به هر صورتي که باشد، خوب است. استغفار خودش مکفّر سيئات است.

بعضي جوان‌ها وضع روحي و دروني‌شان طوري است که توبه مي‌کنند و مي‌شکنند. اين هم خوب است، آن شاعر خيلي عالي گفته است:

باز آ باز آ هر آنچه هستي بـاز آ          گر کافر و گبر و بت پرستي باز آ

اين درگه ما درگه نوميدي نيست          صـد بار اگر توبه شکستي بـاز آ

آن‌هايي هم که اين‌طوري هستند اگر استغفار کنند، استغفارشان عامل مکفّر است، يعني خود اين استغفار سبب مستقلّي است براي رفع گناه و آمرزش آن.طلب مغفرت اگر جدي باشد منجر به مغفرت مي‌شود.

در يکي از دعاهاي صحيفه‌ي سجاديه (3) هم در ذهنم هست که امام سجاد(عليه‌السلام) به اين مضمون مي‌فرمايد که:

«خدايا! من به تو قول نمي‌دهم که تا آخر معصيت نکنم،
از خودت توفيق ترک معصيت را مي‌ خواهم،
حالا فعلاً و نقداً از تو طلب مغفرت مي‌ کنم،
خدايا! گناهان گذشته‌ي مرا ببخش!
از تو مي ‌خواهم که گناهان گذشته‌ي من را بيامرزي و نسبت به بعد از اين ـ آينده ـ هم از خودت توفيق مي‌خواهم که معصيت نکنم،
من نمي‌توانم قول بدهم که معصيت نکنم، از خودت مي‌ خواهم که توفيقم دهي».

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پی نوشت ها :

(1) اقبال، ص 628 و ج 3، ص 174 (چاپ جديد)، مستدرک الوسائل ج 7، ص 535، بحارالانوار ج 95، ص 73. جملات بعد مربوط به همين روايت است.

(2) دنباله ي حديث پيشين است.

(3) بسنجيد: نزديک به اين مضمون: صحيفة سجاديه /166 دعا 38.