نویسنده: دکتر عبدالله نصری
موضوع: نقد آراء سروش در خصوص وحی.
ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
مرکز پخش: تهران، خیابان فردوسی جنوبی، روبرو فروشگاه شهر و روستا، بن بست هنر، بن بست اول، پلاک ۴ و ۵٫ تلفن: ۳۳۹۱۲۳۵۵ – ۳۳۹۲۰۳۰۷
نویسنده: دکتر عبدالله نصری
موضوع: نقد نظریات سروش دربارۀ وحی.
ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
مرکز پخش: تهران، خیابان فردوسی جنوبی، روبرو فروشگاه شهر و روستا، بن بست هنر، بن بست اول، پلاک ۴ و ۵٫ تلفن: ۳۳۹۱۲۳۵۵ – ۳۳۹۲۰۳۰۷
نویسنده: آیت الله العظمی سبحانی
موضوع: مقالاتی در فقه و کلام
ناشر: مؤسسه امام صادق(ع)
مرکز پخش: قم – میدان شهدا، انتشارات توحید. تلفن: ۷۷۴۵۴۵۷ – ۰۹۱۲۱۵۱۹۲۷۱
نویسنده: دکتر عبدالله نصری
موضوع: نقد و بررسی آراء روشنفکران دینی دربارۀ وحی و نبّوت.
ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
مرکز پخش: دفتر مرکزی / پاسداران، خیابان شهید ناطق نوری، شماره ۱۷ ، بوستان کتاب تلفن: ۲۲۸۵۵۱۶۴
اصول عقاید حقه مکتب تشیّع همواره از سوی جریانات انحرافی مورد حمله و شبهه افکنی و تضعیف و تشکیک در مبانی قرار گرفته و البته مرزبانان وحی و عقاید حقۀ امامیه با بیانی غنی از ادلۀ سمعی و عقلی به رفع شکوکات و پاسخ به شبهات و تبیین برهانی عقاید پرداخته اند.
این جریانات انحرافی که به نوعی می توان آنها را معارضان با وحی نامید در ۶ جبهه به طور کلی فهرست می گردند:
۱- فرق انحرافی مانند وهابیت و بهائیت.
۲- جریان ایران باستان گرایی و ناسیونالیسم افراطی و اندیشۀ ایرانشهری.
۳- جریان تصوف و عرفان.
۴- جریان موسوم به حکمت خالده.
۵- عرفان های کاذب و عرفان های نوظهور.
۶- جریان موسوم به روشنفکری که خود به دو شاخۀ روشنفکری غیر دینی (سکولار) و روشنفکری دینی در معنای مصطلح آن تقسیم می شود.
عبدالکریم سروش که خود را از جرگۀ روشنفکران دینی می پندارد، طی سه دهۀ گذشته، همواره نظریات چالش برانگیز خود را در ابواب مختلف، خصوصاً نبوت و فروعات آن، با رویکرد مخالفت با نصوص شرعیه و گشودن باب تأویل آیات و روایات و متون دینی، ابراز کرده است.
وی از بیانی آکنده از مغالطات گوناگون در قالبی شبه خطابی با دست آویز نمودن ادبیات منظوم و منثور ، آغشته به زبان هزل آلود برای طرح ادعاهای خود سود جسته و عنان قلم و ادب از کف داده و پیوسته از این شیوه برای اسکات خصم و تبکیت مخالفان و منتقدان نظریاتش استفاده نموده و دعوت اساتید بزرگ را به مناظره بی پاسخ گذارده است.
سروش در اظهارات تازه تر خود، پیرامون وحی و سرشت سخنان پیامبر(ص) مدعی رؤیا بودن وحی الهی شده و علی رغم نا استواری استدلال هایش، هم چنان استر لجاجت را در میدانی که خود را میدان اندیشه ای نو می داند، به تاخت آورده و به باور خویش خود را قهرمان بی هماورد و یکّه تاز این میدان می داند.
زبان ادبیانه و شاعرانۀ او که بوسیلۀ آن ناخالص ترین متاع را به بازار اندیشه عرضه کرده است، غالباً مانع از شناخت صحیح اندیشۀ او و فهم نادرستی استدلال های او (اگر بتوان آنها را چه به لحاظ ماده و چه به لحاظ هیأت استدلال نامید) شده است.
وی در ۳ دهۀ گذشته هیچگاه حاضر نشده در فرصتی برابر، راستی و درستی سخنان و ادعاهای خود را در مصاف با فحول حوزه و دانشگاه به آزمایش بگذارد.
از این رو با نقدهای متعددی از سوی اندیشمندان صاحب نام حوزه و دانشگاه مواجه گشته که تا کنون پاسخی مستدل و بسزا به هیچیک از این نقدهای مکتوب نداده است و در ازاء با خلط مقام من قال و ما قال سیلی از اتهامات و اهانتها را متوجه نویسندگان این نقدها نموده است.
صرف نظر از مباحثی که امروز در خصوص وارداتی بودن اندیشۀ او و تقلید نارسا و ناقص و رنگ پریدۀ وی از آراء اندیشمندان مصری (نو معتزلیان) و فیلسوفان دین مطرح است، نقدهایی نیز با رویکردهای مختلف کلامی، فقهی، فلسفی، بر آراء وی مطرح گردیده است.
از جمله نقدهایی که با متد علمی، بیانی برهانی، با احاطه بر نصوص شرعیه بر ادعاهای وی ایراد گردیده، مطالبی است که فرهنگبان معاصر، فقیه متکلم و اصولی مدقق، آیت الله العظمی جعفر سبحانی طی مقالاتی با محوریت مباحث مربوط به وحی و خاتمیت بیان نموده اند.
کتاب «کاوشی در کلام و فقه»، کتابیست که تعدادی از مقالات آن نقد محققانۀ اصول تفکر سروش راجع به وحی و برخی از ادعاهای دیگر وی و اسلاف وی است. استاد بزرگ و محقق ما در مقالۀ «وحیانی بودن لفظ و معنای قرآن» به ابطال نظریۀ سروش در فاعل دانستن پیامبر در ایجاد وحی پرداخته است.
فاعلیت پیامبر در تکوین وحی ادعائیست که سروش آن را مقدمه ای برای ادعاهای بعدی خود قرار داده است.
نقدهای دیگر که اخیراً بر آراء سروش ایراد گردیده دو نقدیست که بصورت روشمند با بیانی استدلالی و با احاطه بر مبانی کلام جدید و فلسفۀ دین صورت بسته است.
این نقدها به قلم استاد دکتر عبدالله نصری از اساتید بنام فلسفه در ایران است، نقد او که مبانی حکمت قدیم و جدید و استشهادات مناسب از قرآن و احادیث را در خود هضم نموده، نقدیست مبسوط و فراز به فراز که در دو کتاب «انکار قرآن» و «نقد رؤیاهای رسولانه» فراهم آمده است.
در کتاب اخیر (نقد رؤیاهای رسولانه)خصوصاً آخرین ادعای سروش راجع به وحی را به چالش کشیده و مقالات شش گانۀ وی با عنوان رؤیاهای رسولانه و هم گفتگوی او در برنامۀ پرگار و مصاحبۀ او با رادیو زمانه را به نقد کشیده است.
لازم به ذکر است استاد نصری جریان تفکر سروش را در دو کتاب فوق از نقطۀ آغازین تکوین اندیشۀ وی در خصوص وحی و نبوت پی گرفته و به اینجا رسانده است. بنابراین نقدهای وی را از کتاب کلام خدا تا دو کتاب اخیر یعنی «انکار قرآن» و «نقد رؤیاهای رسولانه»، شاید بتوان جامع ترین و متمرکزترین نقدی دانست که تا کنون بر آراء و نظریات سروش پیرامون وحی و نبوت نگاشته شده است.
نکتۀ آخر آن که کتاب [کلام خدا] بررسی سابقۀ تاریخی اینگونه نگرش به وحی و نبوت است و به مثابۀ تمهیدی برای دو کتاب «انکار قرآن» و «نقد رؤیاهای رسولانه» به شمار می رود.
استاد یاسر فلاحی
***
ردّ مذهب حکماء
نویسنده: محمد تقی مجلسی
موضوع: نقد آموزههای اساسی فلاسفۀ مسلمان و فلسفۀ اسلامی
ناشر: اعتقادات ما – با همکاری انتشارات مکتبة الصدیقة الشهیدة(ع)
پخش: قم، چهارمردان، کوچه ۶ ، پلاک ۱۵۳، نشر امام حسین و عاشورا.
تلفن: ۰۹۳۶۹۸۹۴۴۷۲ – ۰۹۳۸۸۱۵۴۶۵۲ تلفن مرکز پخش و فروش: ۰۹۱۹۳۹۰۸۹۵۰
رسالۀ «ردّ مذهب حکماء» از نوشتههای عالم جلیل القدر علامه محمد تقی مجلسی معروف به مجلسی اول صاحب دو شرح مهم فارسی و عربی بر «من لا یحضره الفقیه» شیخ اقدم افقه صدوق است.
این رساله شامل نقد و رد معتقدات اساسی و مطالب کلیدی فلسفه مانند قدم عالم، فاعل موجب بودن خداوند، انکار معراج رسول خدا(ص) و انکار خلود در آتش و انکار معاد جسمانی و خلاصه انکار ضروریات دین توسط فلاسفه است.
جناب آقای رضا مختاری خوئی محقق و مصحح رسالۀ «ردّ مذهب حکماء» که به تحقیق این اثر همت گمارده،فصل مُشبعی از مقدمه را به بررسی اتهام انتساب مجلسی اول به متصوفه اختصاص داده و با قرائن و شواهدی به ردّ این ادعا می پردازد، وی با استناد به متن کتب مهم مجلسی اول و نیز ارجاعاتی به پاورقی های برخی آثار وی مانند لوامع صاحبقرانی که شرح فارسی مجلسی اول بر «من لا یحضره الفقیه» شیخ صدوق است، به بیان ضدیت وی با فلاسفه و متصوفه می پردازد و فارغ از شهادت علامه محمد باقر مجلسی بر مخالفت پدرش (مجلسی اول) با عرفان و فلسفه، با دلایل مستقل، ساحت مجلسی اول را از مشی عارفانه و صوفی مآبانه بری دانسته و وجود مفاهیمی همچون زهد، سلوک، ریاضت و مکاشفه را در معدودی از آثار وی، محمول بر معنای شرعی این دست از مفاهیم می داند.
وی مرکز این اتهامات و دلیل آن را در ادعاهای شخصی بنام میرلوحی و موضع خصمانه و به دور از انصاف وی نسبت به مجلسی اول می یابد و با دلایل متقن دشمنی و غرض ورزی وی را با مجلسی پدر و پسر ثابت می نماید.
محقق و مصحح کتاب «ردّ مذهب حکماء» سپس به بیان نمونه های فراوانی در آثار دیگر مجلسی اول در نقد و طعن و ردّ فلاسفه می پردازد، از جمله در لوامع که مجلسی اول به نقد دلیل فلاسفه در قول به قدم عالم و نیز سلب ارادۀ از پروردگار پرداخته است.
وی سپس بیان مجلسی اول در دلیل متروک شدن کتب شیعه، که پرداختن طلاب به کتب فلاسفه است را به عنوان شاهدی دیگری بر موضع سرسختانۀ وی در قبال فلسفه ذکر می نماید.
این تصحیح که تصحیحی محققانه است شامل پاورقیها و مثالها و شواهد فراوانی است که مصحح محترم از گفتار فلاسفه و اعتقادات باطل آنها و نیز گفتار مخالفان فلسفه و عرفان، در تحقیق مطالب و بیان استشهادات مجلسی اول در ذیل گفتار وی در پاورقی متن مصحّح آورده است.